Lęk przed operacją chirurgiczną – jaka terapia?

Do gabinetu psychoterapeuty, a w przypadku lęku przed operacją chirurgiczną do gabinetu psychotraumatologa, pacjenci często zgłaszają się z problemem lęku. Mogą to być zaburzenia lękowe, w których uczucie niepokoju jest zbyt intensywne, powodując niepożądane skutki psychiczne i somatyczne. Czasem jednak odczuwamy lęk w trudnych dla nas sytuacjach występujących w naszym życiu, np. lęk przed operacją chirurgiczną. Jest to normalne zjawisko, jeśli jednak nie umiemy sobie z nim poradzić – terapeuta może nam pomóc.

Czego się boimy przed operacją chirurgiczną?

Przed zabiegiem chirurgicznym możemy się bać wielu rzeczy: ingerencji we własne ciało, niepowodzenia zabiegu, poddania się znieczuleniu, niepełnosprawności, śmierci, zostawienia rodziny… Możemy czuć ulgę, że nasze ciało zostanie „naprawione”, a jednocześnie odczuwać strach, bezsilność, niepokój, żal – wszystkie uczucia są dozwolone.

Nie mów sobie, że „inni mają gorzej”, że twoja operacja jest tylko drobnym zabiegiem – masz prawo się bać, szczególnie, jeśli to nowa dla ciebie sytuacja lub masz negatywne wspomnienia związane z podobnymi doświadczeniami.

Jeśli czujesz, że lęk cię przytłacza – nie poddawaj się cierpieniu, nie myśl o ucieczce od leczenia – sięgnij po pomoc.

Stan psychiczny a stan fizyczny

W wielu badaniach wykazano, że nasz stan psychiczny ma wpływ także na nasze ciało. W leczeniu ciężkich chorób, takich jak nowotwory, duży nacisk kładzie się także na zapewnienie choremu odpowiedniego systemu wsparcia i opieki psychologicznej. Optymistyczne podejście do choroby motywuje nie tylko do działania, na przykład do regularnego ruchu, fizjoterapii, ale też wspomaga system odpornościowy organizmu i jego funkcjonowanie. Silny niepokój i lęki mogą skutkować pojawienie się objawów somatycznych i w rezultacie pogorszyć stan chorego. Ważne jest więc, by osoby walczące z ciężką chorobą uczestniczyły także w dostosowanej dla nich psychoterapii. Podobnie sprawa wygląda w przypadku strachu przed operacją.

Lęk przed operacją może nie tylko dawać nieprzyjemne skutki, ale też dodatkowo obciążyć organizm i zmniejszyć powodzenie zabiegu lub wydłużyć czas rekonwalescencji.

Kiedy zdecydować się na terapię?

Skąd wiedzieć, do jakiego stopnia nasz strach przed operacją jest normalny, a kiedy warto zasięgnąć pomocy? To proste – jeśli myślimy o psychoterapii, prawdopodobnie warto jest ją podjąć. Nic nie stracimy, a możemy zyskać większy spokój. Każdy z nas odczuwa lęk, szczególnie w związku ze stresującymi wydarzeniami w naszym życiu – a takim niewątpliwie jest operacja – jednak zazwyczaj radzimy sobie z naszymi emocjami.

Jeśli czujemy, że tracimy kontrolę nad swoimi uczuciami, a lęk przed operacją nas przerasta i przeradza się w panikę, stale odczuwamy niepokój i nie potrafimy przestać martwić się czekającym nas zabiegiem – nie wahajmy się poprosić o pomoc.

Psycholog zajmuje się nie tylko osobami zaburzonymi, ale także zdrowymi w momentach kryzysu, a przytłaczający lęk przed operacją niewątpliwie można zaliczyć do tej kategorii.

Porady psychoterapeuty możesz oczywiście zasięgnąć także wtedy, gdy radzisz sobie z lękiem, jednak czujesz potrzebę wsparcia lub konsultacji ze specjalistą. Taka wizyta może pomóc podejść do operacji z większą pewnością i lepszym samopoczuciem, co dodatkowo zwiększy szansę na powodzenie zabiegu i szybki powrót do pełnej sprawności.

Po jaką terapię sięgnąć, by pokonać lęk?

Rodzaj psychoterapii zawsze musi być dostosowany do pacjenta, jego problemu i oczekiwań. Oczywiście określeni terapeuci często działają jedynie w określonym nurcie, który niekoniecznie spełnia nasze potrzeby. W takim wypadku mogą pokierować nas do swoich kolegów po fachu prowadzących terapię w bardziej odpowiedni dla naszego przypadku sposób. Warto jednak już przy wyborze terapeuty mieć wstępne rozeznanie, jakiego rodzaju terapii możemy potrzebować. Operacja jest sytuacją występującą często niespodziewanie i z niedużym wyprzedzeniem, wiadomym jest więc, że nie spełni naszych wymagań terapia długotrwała.

Terapia poznawczo-behawioralna

Popularną krótkotrwałą (choć często trwa nawet kilka lat – ponieważ krótkotrwała jest raczej dla prostych fobii, np. fobia przed nurkowaniem, lataniem, pająkami, itp.) metodą terapii jest terapia poznawczo-behawioralna, dzięki której pacjent uczy się rozpoznawać określone wzorce myślenia prowadzące do nadmiernego lęku i otrzymuje narzędzia do opanowania zbyt intensywnego niepokoju oraz poradzenia sobie z nim. Kluczowa jest tu świadomość pacjenta i jego racjonalne podejście do problemu. Być może lęk przed operacją spowodowany jest niedostateczną ilością informacji na temat zabiegu? W takim wypadku warto przygotować sobie listę pytań i porozmawiać z anestezjologiem, chirurgiem i innymi zaangażowanymi lekarzami. Pomóc może przeprowadzenie przez proces krok po kroku, tak, by nic nas nie zaskoczyło.

Terapia EMDR w przypadku lęku przed operacją chirurgiczną

Ten rodzaj terapii ma na celu odwrażliwienie i przetwarzanie informacji za pomocą szybkich ruchów gałek ocznych. Odkryto, że w ten sposób można znacznie zredukować lęk, szczególnie u osób mających za sobą traumatyczne przeżycia. Ta technika sprawdzi się więc na przykład u osób, które odczuwają lęk przed operacją z uwagi na negatywne odczucia w związku z poprzednimi zabiegami.

Terapia Havening w przypadku lęku przed operacją chirurgiczną

Technika Havening jest szybszym niż tradycyjna terapia sposobem na leczenie traum, lęku społecznego czy fobii, w tym lęku przed operacją. Celem metody jest usunięcie negatywnych skutków naszych myśli – szczególnie związanych z traumami czy fobiami – mających wpływ na naszą psychikę i ciało. Technika Havering należy do terapii psychosensorycznych, które do redukcji lęku i niepokoju wykorzystują bodźce sensoryczne, głównie dotyk. Technika polega na wykonywaniu poleceń terapeuty, do których należy: rozproszenie uwagi przez wizualizacje, dotykanie określonych części ciała oraz wykonywanie odpowiednich ruchów oczu. Przyjmuje się, że w rezultacie zwiększa się produkcja fal delta oraz serotoniny przez mózg i następuje zmiana ścieżek związanych z niepokojem emocjonalnym, ich „przeprogramowanie”. Często wystarczy jedna sesja, by odczuć pozytywne skutki terapii. Technika Havening pomaga nie tylko przezwyciężyć fobie i lęki, ale też radzić sobie z codziennym stresem i stać się silniejszymi, bardziej odpornymi na niepożądane uczucia

Terapia Havening może pomóc w przypadku lęku przed operacją chirurgiczną, ponieważ działa na poziomie neurofizjologicznym, wpływając na obniżenie poziomu kortyzolu (hormonu stresu) i innych neuroprzekaźników związanych z reakcją „walcz lub uciekaj”. Podczas terapii Havening wykorzystywane są techniki stymulacji nerwowo-somatycznej, które polegają na delikatnym dotyku lub masażu określonych punktów na ciele. Ta stymulacja może pomóc w redukcji lęku i stresu, które mogą towarzyszyć przedoperacyjnemu okresowi, jak również i postoperacyjnemu.

Dodatkowo, terapia Havening może pomóc w rozwiązaniu problemów emocjonalnych, takich jak traumy, które mogą przyczyniać się do lęku przed operacją oraz traum po operacji. Poprzez przechodzenie przez określony proces terapeutyczny, który obejmuje bezpieczną ekspozycję na traumatyczne wspomnienia i ich neutralizację, pacjent może doświadczyć zmniejszenia emocjonalnej wagi związanej z operacją. W ten sposób terapia Havening może pomóc pacjentowi w przygotowaniu się do operacji z większą pewnością siebie i spokojem.

Oczywiście sposobów na okiełznanie lęku jest więcej. Lekarz może wspomagająco zlecić farmakoterapię, w łagodniejszych przypadkach natomiast możesz spróbować technik relaksacyjnych, medytacji, ćwiczeń fizycznych, arteterapii. Głównym sposobem radzenia sobie z emocjami powinien być też oczywiście kontakt z bliskimi osobami i ich wsparcie.